Drop Down MenusCSS Drop Down MenuPure CSS Dropdown Menu

Τετάρτη, Νοεμβρίου 16, 2011

Η Ιταλία "ταμιεῖον" της κλασικής παιδείας


Η Ιταλία (μέσω της Accademia Vivarium Novum) διεκδικεί τον τίτλο της προστάτιδας χώρας των λατινικών και των αρχαίων ελληνικών στην Unesco και ζητάει υπογραφές. Σε δημοσιευμένο πολύγλωσσο (πανευρωπαϊκό) έντυπο-έκκληση (από το οποίο απομονώνεται εδώ το ελληνικό μέρος, συνταγμένο με αρκετά λάθη "ελληνιστί" = αρχαία ελληνικά), επισημαίνεται η περιθωριοποίηση των κλασικών γλωσσών σήμερα (εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης, του οικονομισμού, του πραγματισμού, κτλ.) και η συρρίκνωσή τους σε λίγα εκλεκτά σχολεία, υπενθυμίζεται η συνεισφορά των λατινικών, των "ελληνικών" (δηλ. των αρχαίων ελληνικών) και της χριστιανοσύνης στη διαμόρφωση του δυτικού πολιτισμού και εξαίρεται η Ιταλία ως χώρα της τέλειας σύγκλισης των τριών ριζών του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Ζητείται, λοιπόν, από την Unesco:
α) να μεσολαβήσει στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ώστε να θέσουν υπό την προστασία τους τα λατινικά και τα "ελληνικά" (ελληνιστί: τό πεῖσαι τούς ἄρχοντας πασῶν τῶν Εὐρωπαίων πόλεων μή παύσασθαι τάς Ἑλληνικήν καί τε Ῥωμαϊκήν γλώττας θεραπεύοντας, ὀχυροῦντας καί διαγγέλλοντας, ἅτε πᾶσαν τήν τῆς ἐπί δυσμαῖς οἰκουμένης καί παρά πολλά ἄλλα ἔθνη φερομένην παιδείαν περιλαβούσας)
β) να αναγνωριστούν τα λατινικά και τα "ελληνικά" ως "άυλες κληρονομιές της ανθρωπότητας" (ελληνιστί: τό ἀποδέξασθαι ἄμφω γλώττα εἰς τήν ὅλου τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ἄνυλον οὐσίαν, ἅτε μάλιστα ταύταιν μελούσαιν οὐ μόνον πᾶσι τοῖς Εὐρωπαίοις, ἀλλά καί τοῖς τῆς Εὐρωπαίας παιδείας μετέχουσιν. Πλείους γάρ ἢ κ' ἑκατονταετηρίδας πᾶσι τούτοις ἔθνεσι σύνδεσμος γεγόνασιν)
γ) να ανατεθεί στην ιταλική κυβέρνηση ο ρόλος της προστάτιδας/εγγυήτριας των λατινικών και των "ελληνικών", ώστε να μπορεί να προωθήσει τη διδασκαλία τους και έξω από τους χώρους της επαγγελματικής αρχαιογνωσίας (ελληνιστί: τό τῇ Ἰταλικῇ πολιτεία τίμης φρουρᾶς καί ἐπιτειχίσματος μεταδοῦναι τῷ φωνάς τε τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων καί Ῥωμαίων προαγαγεῖν, καταλαβεῖν γάρ δεῖ ταύτας τάς διαλέκτους ἅμα τῇ φιλοσοφίᾳ καί ταῖς ἐκ ταύτης γεγενημένας διδασκαλίαις, ὄργανα ἀναγκαιότατα εἰς ἐλευθέριον παίδευσίν τινα, μή ἄγαν ἀκριβῶς πρός μαθήματα σμικρώτατα προσβλέπουσαν, ἀλλά καί μᾶλλον ὅλων τῶν ἐπιστημῶν τήν γνῶσιν διώκουσαν)
δ) να αναγνωριστεί η Ιταλία ως "θησαυρός συμβόλων" και σταυροδρόμι των κλασικών γλωσσών και του πολιτισμού τους (ελληνιστί: τό δέ καί οὕτω τήν Ἰταλίαν ταμιεῖον ὅλης τῆς ἐν τῇ ἐπί δυσμαῖς οἰκουμένῃ παιδείας παραγαγεῖν, ὥστε ταύτας τάς τέχνας καί σπουδάς μή μόνον ἐν πανεπιστημίοις καί γυμνασίοις ἀλλά παρά τοῖς περί τῆς φυσικῆς σοφοῖς, καί ἐν δημοσίοις θεάμασι καί πανταχόσεν θρυλουμένοις κηρύγμασι θεραπεῦσαι, διαγγεῖλαι, παραστῆσαι).

Η νοσταλγία του παρελθόντος, σε στιγμές μάλιστα έντονης οικονομικής κρίσης, δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Εξάλλου, με το μανιφέστο αυτό οι ιταλοί φίλοι μας διεκδικούν τα "πρωτεία" της "φύλαξης" και της συντήρησης των κλασικών γλωσσών από τήν Ελλάδα. Η οποία, σε αντίθεση προς τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες (την Ιταλία κυρίως, που αντιπροσωπεύεται στο έντυπο-έκκληση και με τα λατινικά και με τα ιταλικά της) εμφανίζεται σαν να μην έχει σύγχρονη γλώσσα (τη νεοελληνική).

Κυριακή, Οκτωβρίου 09, 2011

Και τα κλασικά γράμματα στο "γυμνό" σχολείο


"Το παράδειγμα των αθλητών, των ανέργων και πολλών άλλων γυμνών διαμαρτυρομένων, ακολούθησαν στη Γαλλία 15 καθηγητές Μέσης Εκπαίδευσης, προκειμένου να τραβήξουν την προσοχή πάνω στην απαξίωση και την ...απογύμνωση της δημόσιας εκπαίδευσης. Στο Μανιφέστο που κυκλοφόρησαν, καταγγέλουν ότι οι μεταρρυθμίσεις στην Παιδεία κρύβουν μία κοντόφθαλμη λογιστική και τεχνοκρατική λογική που δυναμιτίζει τις βάσεις της δημοκρατικής εκπαίδευσης. "Δηλώνουμε ότι σήμερα το σχολείο είναι γυμνό, όχι μόνο γιατί του στερούν τα οικονομικά μέσα, αλλά κυρίως γιατί έχει χάσει βαθμηδόν το νόημά του, καθώς και το ανθρωπιστικό του ιδεώδες, που από την εποχή των Ελλήνων του έδωσε το όνομα του "σχολείου"."
Έτσι τα γράφει το LIFOLAND

Λατινικά, αρχαία ελληνικά. Νεκρές γλώσσες -και θαμμένες ( Κα. Χ, καθηγήτρια Κλασικής Φιλολογίας).

Παρασκευή, Οκτωβρίου 07, 2011

Διδασκαλία των κλασικών γλωσσών με τις ΤΠΕ στην Ευρώπη



Στην ιστοσελίδα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας έχουν αναρτηθεί, μεταξύ άλλων, μελέτες για τη διδασκαλία των κλασικών γλωσσών με τις ΤΠΕ στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση των χωρών Αγγλία (Λ. Πόλκας), Γερμανία (Π. Σεράνης), Γαλλία (Ευδ. Μητρούση) και Ιταλία (Μ. Ξανθού). Στις μελέτες
• συστήνεται η διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος καθεμιάς χώρας
• επισκοπείται η ιστορία της διδασκαλίας των κλασικών μαθημάτων στο καθένα εκπαιδευτικό σύστημα
• περιγράφεται η θέση των κλασικών μαθημάτων στο πρόγραμμα σπουδών
• σχολιάζονται οι αναφορές στα προγράμματα, με βάση τα οποία προβλέπεται η αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία τους
• αναδεικνύονται, άμεσα ή έμμεσα, οι αντιλήψεις που διέπουν την ένταξη των ΤΠΕ στη διδασκαλία των κλασικών μαθημάτων
• αναφέρονται παραδείγματα καλών πρακτικών
• αποτιμάται συμπερασματικά η αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία τους.

Πέμπτη, Σεπτεμβρίου 29, 2011

WEB 2.0: Cool Tools for Schools




To wiki Web 2.0: Cool Tools for Schools κρίθηκε το 2011 από το εκπαιδευτικό αποθετήριο MERLOT ο καλύτερος διαδικτυακός τόπος για δεσμούς με ελεύθερα εργαλεία web 2.0, που μπορούν να χρησιμοποιήσουν δάσκαλοι ή μαθητές.

Δευτέρα, Αυγούστου 22, 2011

Δούναι και λαβείν



Προλόγισμα στο έβδομο εγχειρίδιο της σειράς "Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση", με το οποίο περατώνεται ένα συλλογικό πρόγραμμα (ερευνητικό, συγγραφικό, εκδοτικό) πειραματικού και πιλοτικού εξαρχής χαρακτήρα.

Βασικός στόχος του: η ουσιαστική, μεθοδολογική και διδακτική διάκριση αρχαιογνωσίας και αρχαιογλωσσίας. Η άρση δηλαδή μιας παρεξήγησης, που συγχέει τους δύο όρους, υποστηρίζοντας ότι είναι λίγο-πολύ συνώνυμοι. Πρόκειται για αυθαίρετο, από επιστημονική και ιστορική άποψη, ισχυρισμό, που παραγνωρίζει την καταστατική διαφορά ανάμεσα στη γνώση και στη γλώσσα, στη γλώσσα και στον λόγο. Δίνοντας μάλιστα προβάδισμα στην αρχαιογλωσσία, προορισμένη, υποτίθεται, να αναπληρώνει τα ελλείμματα της νεογλωσσίας μας.

Η προγραμματική απόρριψη αυτής της παρεξήγησης στο συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν συνεπάγεται ασφαλώς υποτίμηση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Αποτελεί όμως εμπόδιο στην ανιστόρητη υπερτίμησή της, τόσο έναντι της νεοελληνικής όσο και κάθε άλλης σύγχρονης γλώσσας. Ζητούμενο στην προκείμενη περίπτωση είναι να οριστούν νηφάλια οι έγκυρες σχέσεις αρχαιογνωσίας και αρχαιογλωσσίας, με την προϋπόθεση ότι η δεύτερη αποτελεί μέρος και μέσο της πρώτης, στην περιοχή ειδικότερα των γραμμάτων, όχι ηγεμονικό αυτοσκοπό.

Σ΄ αυτή την εδραία βάση στηρίζονται και τα επτά εγχειρίδια του προγράμματος (εκδόσεις του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη, ΙΝΣ), το οποίο, γι΄ αυτόν ακριβώς τον λόγο εγκαινιάστηκε με παραδειγματικό εγχειρίδιο της σειράς την Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, συνταγμένη από τον αλησμόνητο Τάσο Χριστίδη (δημοσιεύτηκε το 200, λίγους μήνες μετά τον πρόωρο θάνατό του). Μεσολάβησαν, μέσα στον ίδιο χρόνο, η άρτια "Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία" του Φάνη Κακριδή και ο συναρπαστικός τόμος "Η Ρώμη και ο κόσμος της" του Θεόδωρου Παπαγγελή, ευάγωγη γέφυρα ανάμεσα στον ελληνικό και στον ρωμαϊκό κόσμο της αρχαιότητας.

Την επόμενη χρονιά είδε το φως της δημοσιότητας το τέταρτο εγχειρίδιο, αφιερωμένο στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και στον φιλόσοφο βίο, με τον τίτλο "Αρχαίοι Ελληνες Φιλόσοφοι". Θεμελιώδες έργο του Βασίλη Κάλφα και του Γιώργου Ζωγραφίδη, όπου εφαρμόστηκε με απρόβλεπτη επιτυχία η μέθοδος της συγγραφικής διφωνίας. Το διφωνικό παράδειγμα ακολούθησαν: το 2007 ο επιγραφόμενος και ο Λάμπρος Πόλκας με την "Αρχαϊκή επική ποίηση" (υπότιτλος: Από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια). Το 2010 οι Δ. Ι. Κυρτάτας και Σ. Ι. Ράγκος με την "Ελληνική Αρχαιότητα" (υπότιτλος: πόλεμος-πολιτική-πολιτισμός), όπου μεταφέρονται καίρια ιστορικά δρώμενα, από την αρχαϊκή έως τη ρωμαϊκή εποχή, σε εναλλασσόμενο αφηγηματικό λόγο, που διαβάζεται απνευστί.

Έτσι φτάσαμε στο προκείμενο, έβδομο και τελευταίο, εγχειρίδιο της σειράς, που επιγράφεται "Η αρχαία ελληνική τέχνη και η ακτινοβολία της", συνεργατικό πόνημα του ζεύγους Μανόλη και Αλεξάνδρας Βουτυρά, στο οποίο προτάσσεται κατατοπιστικός πρόλογος των δύο συγγραφέων. Εδώ προκαταβάλλονται με δίκαιη, πιστεύω, έμφαση δύο δυσεύρετες αρετές του εγχειριδίου, οι οποίες υποτονίζονται από σεμνότητα στον συνοπτικό Πρόλογο του τόμου.

Η μία αρετή αποτυπώνεται ήδη στη διαίρεση του εγχειριδίου σε δύο σχεδόν ισότιμα μέρη. Το πρώτο, συνταγμένο από τον Μανόλη Βουτυρά, είναι εξ ορισμού αρχαιολογικό. Εξελισσόμενο σε οκτώ έντιτλα κεφάλαια, καλύπτει, με επάρκεια και ενάργεια, όλο το φάσμα της ελληνικής τέχνης, από τους «Σκοτεινούς αιώνες» και τη «Γεωμετρική περίοδο» έως την όψιμη «Ελληνιστική εποχή».

Το δεύτερο μέρος, σπάνιο και απροσδόκητο σε παρόμοιες περιπτώσεις, οφείλεται στη αρμόδια γνώση και στον επίμονο μόχθο της Αλεξάνδρας Βουτυρά. Η οποία ερευνά και συντάσσει συστηματικά σε έξι κεφάλαια τα βασικά εκείνα στοιχεία που μαρτυρούν τη γόνιμη και εξελισσόμενη επίδραση της αρχαίας ελληνικής τέχνης στα νεότερα χρόνια, από την πρώιμη Αναγέννηση έως το τέλος του εικοστού αιώνα. Καταλήγοντας στα ίχνη και στα σήματα της αρχαιοελληνικής καλλιτεχνικής παράδοσης, όπου και όπως αναγνωρίζονται σε επώνυμα πρόσωπα και έργα της νεοελληνικής τέχνης.

Η δεύτερη, μεθοδολογική και ιδεολογική, αρετή αφορά στον αμφίδρομο τρόπο με τον οποίο νοείται και εφαρμόζεται η αρχή της αμοιβαίας επίδρασης στην προκειμένη περίπτωση. Που πάει να πει: στην τέχνη (στη λογοτεχνία και στη ζωή βέβαια) όποιος δίνει παίρνει και όποιος παίρνει δίνει. Έτσι μόνο το ξένο παράδειγμα τρέπεται σε οικείο και το οικείο ξενίζεται. Διευρύνοντας συνεχώς τον ορίζοντα της καλλιτεχνικής δημιουργίας, τόσο στη διάσταση του χώρου όσο και στο άνυσμα του χρόνου. Συστήνοντας συνάμα έναν τύπο ανοιχτού πολιτισμού και ανοιχτής πολιτικής μεταξύ των λαών, συμπεριλαμβανομένης και της οικονομίας. Από την άποψη αυτή το έβδομο και τελευταίο εγχειρίδιο της σειράς δεν είναι εκτός τόπου και χρόνου.