Drop Down MenusCSS Drop Down MenuPure CSS Dropdown Menu

Δευτέρα, Δεκεμβρίου 17, 2012

Walter Burkert: Διάλεξη


Κυριακή, Δεκεμβρίου 02, 2012

Ομήρου "Οδύσσεια"


ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΚΟΚΚΙΝΙΔΗΣ
ΟΜΗΡΟΥ "ΟΔΥΣΣΕΙΑ"
ζωγραφικό δοκίμιο
ΚΕΙΜΕΝΑ: Δ. Ν. ΜΑΡΩΝΙΤΗΣ

Πάνω από εκατό έργα, τα περισσότερα μικρών διαστάσεων, του Δημοσθένη Κοκκινίδη με θέμα την "Οδύσσεια", παρουσιάζει το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης στο Μέγαρο Εϋνάρδου (Αγ. Κωνσταντίνου 20, δίπλα στο Εθνικό Θέατρο).

Η συγκομιδή αυτή είναι καρπός συνεχούς και επίμονης ζωγραφικής δουλειάς είκοσι ετών: ένα "ζωγραφικό δοκίμιο" εν προόδω, που με τα χρόνια απέκτησε τη σημασία και τη βαρύτητα ενός ενιαίου έργου, ενός σύνθετου και αρτιωμένου ζωγραφικού κόσμου, όπου η λαχτάρα του νόστου συνυφαίνεται με την άγρια ομορφιά του ταξιδιού. (Περισσότερα στην ιστοσελίδα του ΜΙΕΤ).


Τετάρτη, Οκτωβρίου 03, 2012

Λατινικά: πίνακες γραμματικής


Πίνακες Γραμματικής (στα Λατινικά) από τα Εθνικά Αρχεία / National Archive (του Ηνωμένου Βασιλείου). Με λίγη δουλειά μπορούν εύκολα να προσαρμοστούν στην ελληνική γλώσσα.

Κυριακή, Ιουλίου 15, 2012

TLG 37 χρόνια


Τα 37 του χρόνια γιορτάζει ο Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας (TLG). Να τα κατοστήσει. Ωστόσο, οι μη ακαδημαϊκοί, που δεν έχουν πλήρη πρόσβαση στα περιεχόμενά του, είναι άγνωστο πόσο θα περιμένουν την απελευθέρωσή του από τα δεσμά της οικονομικής συνοδρομής. Είναι κρίμα που οι υπεύθυνοι του προγράμματος δεν ακολουθούν το παράδειγμα άλλων, ελεύθερων στο κοινό αρχαιογλωσσικών βάσεων δεδομένων, και μάλιστα σε μια εποχή που οι αναγνώστες / χρήστες των κλασικών κειμένων ολοένα και λιγοστεύουν.

Δευτέρα, Απριλίου 02, 2012

Διάλογος




"Διάλογος": μια νέα διαδικτυακή κοινότητα εκπαιδευτικών με σκοπό την αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών στη διδασκαλία των γλωσσικών μαθημάτων.

Δημιουργήθηκε και υποστηρίζεται επιστημονικά από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Συνεργάζονται 54 εκπαιδευτικοί από την πρωτοβάθμια (18 εκπαιδευτικοί) και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (18 από το Γυμνάσιο και 18 από το Λύκειο), οι οποίοι συγκροτούν οκτώ επιμέρους κοινότητες: δύο για τη διδασκαλία της νέας ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο Δημοτικό και από μία για τη διδασκαλία της νέας ελληνικής γλώσσας, της νέας ελληνικής λογοτεχνίας και της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας στο Γυμνάσιο και το Λύκειο.

Δευτέρα, Ιανουαρίου 16, 2012

λογεῖον



Τα "ελεύθερα" ψηφιακά περιοδικά αρχαιογνωσίας κάνουν δειλά δειλά την εμφάνισή τους και στον τόπο μας. Λογεῖον είναι το όνομα ενός νέου περιοδικού (έντυπου και ψηφιακού) για το αρχαίο θέατρο. Φιλοξενούνται πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες για όλες τις όψεις του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού θεάτρου και δράματος, την πρόσληψή του από το νεότερο θέατρο, τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο και τις άλλες τέχνες, καθώς και τη σύγκριση του αρχαίου θεάτρου με το θέατρο άλλων περιόδων και γεωγραφικών περιοχών. Το περιοδικό εκδίδεται από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Ξεχωρίζουν δύο τουλάχιστον άρθρα, χρήσιμα για τον εκπαιδευτικό: ένα ελληνικό, του Θ. Κ. Στεφανόπουλου "Η μετάφραση της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας: Διαπιστώσεις και ερωτήματα" και ένα αγγλικό, του D. Wiles "Education for Citizenship: The Uses of Antigone".

Τρίτη, Δεκεμβρίου 20, 2011

Η αρχαία ελληνική τέχνη και η ακτινοβολία της






Κυκλοφορεί από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη) ο έβδομος και τελευταίος τόμος της σειράς "Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση", υπό τον τίτλο Η αρχαία ελληνική τέχνη και η ακτινοβολία της. Συγγραφείς οι Μ. Βουτυράς και Α. Γουλάκη Βουτυρά. Στον "Πρόλογo" ο υπεύθυνος του Προγράμματος και συντονιστής της σειράς, Δ. Ν. Μαρωνίτης, σημειώνει:

"Η μία αρετή του εγχειριδίου αποτυπώνεται στη διαίρεσή του σε δύο ισότιμα σχεδόν μέρη. Το πρώτο μέρος, συνταγμένο από τον Μανόλη Βουτυρά, είναι εξ ορισμού αρχαιολογικό και επιγράφεται "αρχαιοελληνική τέχνη". Εξελισσόμενο σε οκτώ έντιτλα κεφάλαια, καλύπτει με επάρκεια και ενάργεια, όλο το φάσμα της ελληνικής τέχνης, από τους Σκοτεινούς αιώνες και τη γεωμετρική περίοδο έως την όψιμη ελληνιστική εποχή.

Το δεύτερο μέρος, σπάνιο απρόβλεπτο σε παρόμοιες περιπτώσεις, οφείλεται στην αρμόδια γνώση και στον επίμονο μόχθο της Αλεξάνδρας Γουλάκη-Βουτυρά. Η οποία ερευνά και συντάσσει συστηματικά σε έξι κεφάλαια τα βασικά εκείνα στοιχεία που μαρτυρούν τη γόνιμη και εξελισσόμενη επίδραση της αρχαίας ελληνικής τέχνης στα νεότερα χρόνια, από την πρώιμη Αναγέννηση έως το τέλος του 20ου αιώνα. Καταλήγοντας στα ίχνη και στα σήματα της αρχαιοελληνικής καλλιτεχνικής παράδοσης, όσα και όπως αναγνωρίζονται σε επώνυμα πρόσωπα και έργα της νεοελληνικής τέχνης.

Η δεύτερη, μεθοδολογική και ιδεολογική, αρετή, αφορά τον αρμόδιο τύπο, με τον οποίο νοείται και εφαρμόζεται στην προκειμένη περίπτωση η αρχή της ακτινοβολίας και της επίδρασης, στην πορεία και στην εξέλιξη της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Επιβεβαιώνοντας την παραγωγική αξία που έχει και στον καλλιτεχνικό τομέα η μέθοδος της αμοιβαιότητας. Που πάει να πει: στην τέχνη όποιος δίνει παίρνει, και όποιος παίρνει δίνει. Έτσι μόνο το ξένο παράδειγμα τρέπεται σε οικείο και το οικείο ξενίζεται, διευρύνοντας συνεχώς τον ορίζοντα της καλλιτεχνικής δημιουργίας, τόσο στη διάσταση του χώρου όσο και στο άνυσμα του χρόνου.

Τούτο σημαίνει ότι η αμφίδρομη ακτινοβολία και επίδραση της αρχαίας ελληνικής τέχνης συστήνουν έναν τύπο πολιτισμού ανοιχτού στον χώρο και στον χρόνο, προάγοντας την αρχή της αμοιβαίας ανταλλαγής και στην ευρύτερη περιοχή της οικονομίας και της πολιτικής, όταν μάλιστα κλονίζεται. Από την άποψη αυτή το έβδομο και τελευταίο εγχειρίδιο της σειράς δεν είναι εκτός τόπου και χρόνου".

Δείτε ένα απόσπασμα από το εγχειρίδιο κάνοντας κλικ εδώ.

Τετάρτη, Νοεμβρίου 16, 2011

Η Ιταλία "ταμιεῖον" της κλασικής παιδείας


Η Ιταλία (μέσω της Accademia Vivarium Novum) διεκδικεί τον τίτλο της προστάτιδας χώρας των λατινικών και των αρχαίων ελληνικών στην Unesco και ζητάει υπογραφές. Σε δημοσιευμένο πολύγλωσσο (πανευρωπαϊκό) έντυπο-έκκληση (από το οποίο απομονώνεται εδώ το ελληνικό μέρος, συνταγμένο με αρκετά λάθη "ελληνιστί" = αρχαία ελληνικά), επισημαίνεται η περιθωριοποίηση των κλασικών γλωσσών σήμερα (εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης, του οικονομισμού, του πραγματισμού, κτλ.) και η συρρίκνωσή τους σε λίγα εκλεκτά σχολεία, υπενθυμίζεται η συνεισφορά των λατινικών, των "ελληνικών" (δηλ. των αρχαίων ελληνικών) και της χριστιανοσύνης στη διαμόρφωση του δυτικού πολιτισμού και εξαίρεται η Ιταλία ως χώρα της τέλειας σύγκλισης των τριών ριζών του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Ζητείται, λοιπόν, από την Unesco:
α) να μεσολαβήσει στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ώστε να θέσουν υπό την προστασία τους τα λατινικά και τα "ελληνικά" (ελληνιστί: τό πεῖσαι τούς ἄρχοντας πασῶν τῶν Εὐρωπαίων πόλεων μή παύσασθαι τάς Ἑλληνικήν καί τε Ῥωμαϊκήν γλώττας θεραπεύοντας, ὀχυροῦντας καί διαγγέλλοντας, ἅτε πᾶσαν τήν τῆς ἐπί δυσμαῖς οἰκουμένης καί παρά πολλά ἄλλα ἔθνη φερομένην παιδείαν περιλαβούσας)
β) να αναγνωριστούν τα λατινικά και τα "ελληνικά" ως "άυλες κληρονομιές της ανθρωπότητας" (ελληνιστί: τό ἀποδέξασθαι ἄμφω γλώττα εἰς τήν ὅλου τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ἄνυλον οὐσίαν, ἅτε μάλιστα ταύταιν μελούσαιν οὐ μόνον πᾶσι τοῖς Εὐρωπαίοις, ἀλλά καί τοῖς τῆς Εὐρωπαίας παιδείας μετέχουσιν. Πλείους γάρ ἢ κ' ἑκατονταετηρίδας πᾶσι τούτοις ἔθνεσι σύνδεσμος γεγόνασιν)
γ) να ανατεθεί στην ιταλική κυβέρνηση ο ρόλος της προστάτιδας/εγγυήτριας των λατινικών και των "ελληνικών", ώστε να μπορεί να προωθήσει τη διδασκαλία τους και έξω από τους χώρους της επαγγελματικής αρχαιογνωσίας (ελληνιστί: τό τῇ Ἰταλικῇ πολιτεία τίμης φρουρᾶς καί ἐπιτειχίσματος μεταδοῦναι τῷ φωνάς τε τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων καί Ῥωμαίων προαγαγεῖν, καταλαβεῖν γάρ δεῖ ταύτας τάς διαλέκτους ἅμα τῇ φιλοσοφίᾳ καί ταῖς ἐκ ταύτης γεγενημένας διδασκαλίαις, ὄργανα ἀναγκαιότατα εἰς ἐλευθέριον παίδευσίν τινα, μή ἄγαν ἀκριβῶς πρός μαθήματα σμικρώτατα προσβλέπουσαν, ἀλλά καί μᾶλλον ὅλων τῶν ἐπιστημῶν τήν γνῶσιν διώκουσαν)
δ) να αναγνωριστεί η Ιταλία ως "θησαυρός συμβόλων" και σταυροδρόμι των κλασικών γλωσσών και του πολιτισμού τους (ελληνιστί: τό δέ καί οὕτω τήν Ἰταλίαν ταμιεῖον ὅλης τῆς ἐν τῇ ἐπί δυσμαῖς οἰκουμένῃ παιδείας παραγαγεῖν, ὥστε ταύτας τάς τέχνας καί σπουδάς μή μόνον ἐν πανεπιστημίοις καί γυμνασίοις ἀλλά παρά τοῖς περί τῆς φυσικῆς σοφοῖς, καί ἐν δημοσίοις θεάμασι καί πανταχόσεν θρυλουμένοις κηρύγμασι θεραπεῦσαι, διαγγεῖλαι, παραστῆσαι).

Η νοσταλγία του παρελθόντος, σε στιγμές μάλιστα έντονης οικονομικής κρίσης, δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Εξάλλου, με το μανιφέστο αυτό οι ιταλοί φίλοι μας διεκδικούν τα "πρωτεία" της "φύλαξης" και της συντήρησης των κλασικών γλωσσών από τήν Ελλάδα. Η οποία, σε αντίθεση προς τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες (την Ιταλία κυρίως, που αντιπροσωπεύεται στο έντυπο-έκκληση και με τα λατινικά και με τα ιταλικά της) εμφανίζεται σαν να μην έχει σύγχρονη γλώσσα (τη νεοελληνική).

Κυριακή, Οκτωβρίου 09, 2011

Και τα κλασικά γράμματα στο "γυμνό" σχολείο


"Το παράδειγμα των αθλητών, των ανέργων και πολλών άλλων γυμνών διαμαρτυρομένων, ακολούθησαν στη Γαλλία 15 καθηγητές Μέσης Εκπαίδευσης, προκειμένου να τραβήξουν την προσοχή πάνω στην απαξίωση και την ...απογύμνωση της δημόσιας εκπαίδευσης. Στο Μανιφέστο που κυκλοφόρησαν, καταγγέλουν ότι οι μεταρρυθμίσεις στην Παιδεία κρύβουν μία κοντόφθαλμη λογιστική και τεχνοκρατική λογική που δυναμιτίζει τις βάσεις της δημοκρατικής εκπαίδευσης. "Δηλώνουμε ότι σήμερα το σχολείο είναι γυμνό, όχι μόνο γιατί του στερούν τα οικονομικά μέσα, αλλά κυρίως γιατί έχει χάσει βαθμηδόν το νόημά του, καθώς και το ανθρωπιστικό του ιδεώδες, που από την εποχή των Ελλήνων του έδωσε το όνομα του "σχολείου"."
Έτσι τα γράφει το LIFOLAND

Λατινικά, αρχαία ελληνικά. Νεκρές γλώσσες -και θαμμένες ( Κα. Χ, καθηγήτρια Κλασικής Φιλολογίας).

Παρασκευή, Οκτωβρίου 07, 2011

Διδασκαλία των κλασικών γλωσσών με τις ΤΠΕ στην Ευρώπη



Στην ιστοσελίδα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας έχουν αναρτηθεί, μεταξύ άλλων, μελέτες για τη διδασκαλία των κλασικών γλωσσών με τις ΤΠΕ στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση των χωρών Αγγλία (Λ. Πόλκας), Γερμανία (Π. Σεράνης), Γαλλία (Ευδ. Μητρούση) και Ιταλία (Μ. Ξανθού). Στις μελέτες
• συστήνεται η διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος καθεμιάς χώρας
• επισκοπείται η ιστορία της διδασκαλίας των κλασικών μαθημάτων στο καθένα εκπαιδευτικό σύστημα
• περιγράφεται η θέση των κλασικών μαθημάτων στο πρόγραμμα σπουδών
• σχολιάζονται οι αναφορές στα προγράμματα, με βάση τα οποία προβλέπεται η αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία τους
• αναδεικνύονται, άμεσα ή έμμεσα, οι αντιλήψεις που διέπουν την ένταξη των ΤΠΕ στη διδασκαλία των κλασικών μαθημάτων
• αναφέρονται παραδείγματα καλών πρακτικών
• αποτιμάται συμπερασματικά η αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία τους.

Πέμπτη, Σεπτεμβρίου 29, 2011

WEB 2.0: Cool Tools for Schools




To wiki Web 2.0: Cool Tools for Schools κρίθηκε το 2011 από το εκπαιδευτικό αποθετήριο MERLOT ο καλύτερος διαδικτυακός τόπος για δεσμούς με ελεύθερα εργαλεία web 2.0, που μπορούν να χρησιμοποιήσουν δάσκαλοι ή μαθητές.

Δευτέρα, Αυγούστου 22, 2011

Δούναι και λαβείν



Προλόγισμα στο έβδομο εγχειρίδιο της σειράς "Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση", με το οποίο περατώνεται ένα συλλογικό πρόγραμμα (ερευνητικό, συγγραφικό, εκδοτικό) πειραματικού και πιλοτικού εξαρχής χαρακτήρα.

Βασικός στόχος του: η ουσιαστική, μεθοδολογική και διδακτική διάκριση αρχαιογνωσίας και αρχαιογλωσσίας. Η άρση δηλαδή μιας παρεξήγησης, που συγχέει τους δύο όρους, υποστηρίζοντας ότι είναι λίγο-πολύ συνώνυμοι. Πρόκειται για αυθαίρετο, από επιστημονική και ιστορική άποψη, ισχυρισμό, που παραγνωρίζει την καταστατική διαφορά ανάμεσα στη γνώση και στη γλώσσα, στη γλώσσα και στον λόγο. Δίνοντας μάλιστα προβάδισμα στην αρχαιογλωσσία, προορισμένη, υποτίθεται, να αναπληρώνει τα ελλείμματα της νεογλωσσίας μας.

Η προγραμματική απόρριψη αυτής της παρεξήγησης στο συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν συνεπάγεται ασφαλώς υποτίμηση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Αποτελεί όμως εμπόδιο στην ανιστόρητη υπερτίμησή της, τόσο έναντι της νεοελληνικής όσο και κάθε άλλης σύγχρονης γλώσσας. Ζητούμενο στην προκείμενη περίπτωση είναι να οριστούν νηφάλια οι έγκυρες σχέσεις αρχαιογνωσίας και αρχαιογλωσσίας, με την προϋπόθεση ότι η δεύτερη αποτελεί μέρος και μέσο της πρώτης, στην περιοχή ειδικότερα των γραμμάτων, όχι ηγεμονικό αυτοσκοπό.

Σ΄ αυτή την εδραία βάση στηρίζονται και τα επτά εγχειρίδια του προγράμματος (εκδόσεις του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη, ΙΝΣ), το οποίο, γι΄ αυτόν ακριβώς τον λόγο εγκαινιάστηκε με παραδειγματικό εγχειρίδιο της σειράς την Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, συνταγμένη από τον αλησμόνητο Τάσο Χριστίδη (δημοσιεύτηκε το 200, λίγους μήνες μετά τον πρόωρο θάνατό του). Μεσολάβησαν, μέσα στον ίδιο χρόνο, η άρτια "Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία" του Φάνη Κακριδή και ο συναρπαστικός τόμος "Η Ρώμη και ο κόσμος της" του Θεόδωρου Παπαγγελή, ευάγωγη γέφυρα ανάμεσα στον ελληνικό και στον ρωμαϊκό κόσμο της αρχαιότητας.

Την επόμενη χρονιά είδε το φως της δημοσιότητας το τέταρτο εγχειρίδιο, αφιερωμένο στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και στον φιλόσοφο βίο, με τον τίτλο "Αρχαίοι Ελληνες Φιλόσοφοι". Θεμελιώδες έργο του Βασίλη Κάλφα και του Γιώργου Ζωγραφίδη, όπου εφαρμόστηκε με απρόβλεπτη επιτυχία η μέθοδος της συγγραφικής διφωνίας. Το διφωνικό παράδειγμα ακολούθησαν: το 2007 ο επιγραφόμενος και ο Λάμπρος Πόλκας με την "Αρχαϊκή επική ποίηση" (υπότιτλος: Από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια). Το 2010 οι Δ. Ι. Κυρτάτας και Σ. Ι. Ράγκος με την "Ελληνική Αρχαιότητα" (υπότιτλος: πόλεμος-πολιτική-πολιτισμός), όπου μεταφέρονται καίρια ιστορικά δρώμενα, από την αρχαϊκή έως τη ρωμαϊκή εποχή, σε εναλλασσόμενο αφηγηματικό λόγο, που διαβάζεται απνευστί.

Έτσι φτάσαμε στο προκείμενο, έβδομο και τελευταίο, εγχειρίδιο της σειράς, που επιγράφεται "Η αρχαία ελληνική τέχνη και η ακτινοβολία της", συνεργατικό πόνημα του ζεύγους Μανόλη και Αλεξάνδρας Βουτυρά, στο οποίο προτάσσεται κατατοπιστικός πρόλογος των δύο συγγραφέων. Εδώ προκαταβάλλονται με δίκαιη, πιστεύω, έμφαση δύο δυσεύρετες αρετές του εγχειριδίου, οι οποίες υποτονίζονται από σεμνότητα στον συνοπτικό Πρόλογο του τόμου.

Η μία αρετή αποτυπώνεται ήδη στη διαίρεση του εγχειριδίου σε δύο σχεδόν ισότιμα μέρη. Το πρώτο, συνταγμένο από τον Μανόλη Βουτυρά, είναι εξ ορισμού αρχαιολογικό. Εξελισσόμενο σε οκτώ έντιτλα κεφάλαια, καλύπτει, με επάρκεια και ενάργεια, όλο το φάσμα της ελληνικής τέχνης, από τους «Σκοτεινούς αιώνες» και τη «Γεωμετρική περίοδο» έως την όψιμη «Ελληνιστική εποχή».

Το δεύτερο μέρος, σπάνιο και απροσδόκητο σε παρόμοιες περιπτώσεις, οφείλεται στη αρμόδια γνώση και στον επίμονο μόχθο της Αλεξάνδρας Βουτυρά. Η οποία ερευνά και συντάσσει συστηματικά σε έξι κεφάλαια τα βασικά εκείνα στοιχεία που μαρτυρούν τη γόνιμη και εξελισσόμενη επίδραση της αρχαίας ελληνικής τέχνης στα νεότερα χρόνια, από την πρώιμη Αναγέννηση έως το τέλος του εικοστού αιώνα. Καταλήγοντας στα ίχνη και στα σήματα της αρχαιοελληνικής καλλιτεχνικής παράδοσης, όπου και όπως αναγνωρίζονται σε επώνυμα πρόσωπα και έργα της νεοελληνικής τέχνης.

Η δεύτερη, μεθοδολογική και ιδεολογική, αρετή αφορά στον αμφίδρομο τρόπο με τον οποίο νοείται και εφαρμόζεται η αρχή της αμοιβαίας επίδρασης στην προκειμένη περίπτωση. Που πάει να πει: στην τέχνη (στη λογοτεχνία και στη ζωή βέβαια) όποιος δίνει παίρνει και όποιος παίρνει δίνει. Έτσι μόνο το ξένο παράδειγμα τρέπεται σε οικείο και το οικείο ξενίζεται. Διευρύνοντας συνεχώς τον ορίζοντα της καλλιτεχνικής δημιουργίας, τόσο στη διάσταση του χώρου όσο και στο άνυσμα του χρόνου. Συστήνοντας συνάμα έναν τύπο ανοιχτού πολιτισμού και ανοιχτής πολιτικής μεταξύ των λαών, συμπεριλαμβανομένης και της οικονομίας. Από την άποψη αυτή το έβδομο και τελευταίο εγχειρίδιο της σειράς δεν είναι εκτός τόπου και χρόνου.

Δευτέρα, Ιουλίου 18, 2011

"Η Eλληνική Aρχαιότητα" στο Dialogues d'Histoire Ancienne


Βιβλιοπαρουσίαση της έκδοσης του εγχειριδίου του Προγράμματος των Δ. Κυρτάτα και Σ. Ράγκου "Η Ελληνική αρχαιότητα: πόλεμος-πολιτική-πολιτισμός".


Τρίτη, Ιουνίου 21, 2011

Η αρχαία ιστορία με γλαφυρότητα



Αναδημοσίευση από την εφ. Καθημερινή,21/06/2011

Συναρπαστική συνεχής αφήγηση από τον 8ο π.Χ. αι. έως τον 4ο μ.Χ., μοιρασμένη σε τέσσερις εποχές

της Δέσποινας Iωσήφ
Καθηγήτριας - συμβούλου στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο


Δ. Ι. Κυρτάτας και Σ. Ι. Ράγκος, Η ελληνική αρχαιότητα: πόλεμος, πολιτική, πολιτισμός, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών: Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Αθήνα, 2010, σελ. 419.


ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΣΙΑ. Μια αναπάντεχη, πρωτόγνωρη και ευχάριστη έκπληξη αποτελούν τα επτά πειραματικά διδακτικά εγχειρίδια της σειράς «Αρχαιογνωσία και αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση», την ευθύνη της οποίας είχαν ο Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, το Κέντρο Εκπαιδευτικής Ερευνας και το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Τα εγχειρίδια συντάχθηκαν από αξιόλογους πανεπιστημιακούς καθηγητές με σκοπό να ανατρέψουν τα εκπαιδευτικά δεδομένα στην προσέγγιση του αρχαίου ελληνικού κόσμου, καθώς σχεδιάστηκαν για να συντροφεύουν τους μαθητές του γυμνασίου και στις τρεις τους τάξεις, δεν απαιτούν τη διδακτική ακολουθία των κεφαλαίων και την τυφλή αναπαραγωγή του περιεχομένου τους, ενώ ενθαρρύνουν τον προβληματισμό, τον γόνιμο διάλογο και την όξυνση της κριτικής ικανότητας. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στη διακήρυξη των αρχών του προγράμματος: «η κατ’ ανάγκην ποσοτική υποβάθμιση της σχολικής Aρχαιογνωσίας και Aρχαιογλωσσίας στη Mέση Eκπαίδευση καθιστά επείγουσα την ποιοτική της αναβάθμιση. H προσδοκώμενη αυτή ποιοτική αναβάθμιση συνεπάγεται την ανάδειξη εκείνων των χαρακτήρων της σχολικής αρχαιομάθειας, οι οποίοι την καθιστούν σήμερα ωφέλιμη και ελκυστική».

Το έκτο εγχειρίδιο με τίτλο «Η ελληνική αρχαιότητα» παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Οι συγγραφείς του εγχειριδίου Δημήτρης Ι. Κυρτάτας, καθηγητής της Ύστερης Αρχαιότητας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας, και Σπύρος Ι. Ράγκος, αναπληρωτής καθηγητής της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας και Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, διατρέχουν σε συναρπαστική συνεχή αφήγηση την ελληνική αρχαιότητα από τον 8ο προχριστιανικό αιώνα έως τον 4ο μεταχριστιανικό, μοιράζοντάς την συμβατικά σε τέσσερις εποχές (αρχαϊκή, κλασική, ελληνιστική και ελληνορωμαϊκή) και εστιάζοντας την προσοχή τους στα κυριότερα πολεμικά και πολιτικά γεγονότα και πολιτισμικά επιτεύγματα που καθόρισαν τη μοίρα του σύγχρονου κόσμου.

Πηγές και θρύλοι

Σε αντίθεση με τα συμβατικά διδακτικά εγχειρίδια, οι συγγραφείς ενδιαφέρονται για την πρόσληψη του παρελθόντος από τους αρχαίους Έλληνες και βρίσκουν αποκαλυπτικούς τους επινοημένους θρύλους. Προσφέρουν έντεχνα ένα παράθυρο στον αρχαίο κόσμο αξιοποιώντας αποσπάσματα από αρχαίες πηγές, τα οποία και παραθέτουν αυτούσια ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να ελέγξει μια πληροφορία ή να αντλήσει τα δικά του συμπεράσματα. Παράλληλα με τις περισσότερο γνωστές πηγές οι συγγραφείς φέρνουν στο προσκήνιο παραμελημένες πηγές, όπως τα αρχαία ελληνικά μυθιστορήματα και τα απόκρυφα ευαγγέλια, που ήταν εξαιρετικά δημοφιλή αναγνώσματα στην αρχαιότητα, αλλά αγνοήθηκαν επιδεικτικά και συστηματικά από την παραδοσιακή ιστοριογραφία επί γενεές. Αναδεικνύουν, ή έστω αγγίζουν, ζητήματα που οι επιτροπές έγκρισης σχολικών βιβλίων έκριναν ακατάλληλες προς γαλούχηση της ελληνικής νεολαίας μέχρι πρόσφατα, παρότι αυτά αποτελούσαν μέρος της καθημερινής ζωής των αρχαίων Ελλήνων, όπως η διατροφή, οι μαγικές πρακτικές, η διανυκτέρευση ασθενών σε ναούς του Ασκληπιού, με σκοπό την εμφάνιση του θεού σε όνειρο και την ίαση (= η εγκοίμηση), η έκθεση βρεφών μέσα σε χύτρες (= ο χυτρισμός), η πορνεία και η παιδεραστία. Τέλος, δεν διστάζουν να διαλύσουν μύθους και να παραδεχθούν για παράδειγμα, ότι οι Ελληνες θαύμασαν τους πολιτισμούς της Εγγύς Ανατολής και επηρεάστηκαν βαθύτατα από αυτούς.

Αντισυμβατικό

Ο κ. Κυρτάτας και ο κ. Ράγκος είναι πολυγραφότατοι μελετητές της αρχαιότητας με σπουδαίο και διεθνώς αναγνωρισμένο έργο. Γνωρίζουν εξαιρετικά καλά την αρχαία ιστορία και τη διηγούνται χαρισματικά και κατανοητά σε ένα μη εξοικειωμένο κοινό. Επιδεικνύουν για μια ακόμη φορά την ίδια επιμελημένη απλότητα, σαφήνεια, γλαφυρότητα, εμβρίθεια, και διεισδυτικότητα στην οποία μας έχουν συνηθίσει στα δημοσιεύματά τους και στις αίθουσες διδασκαλίας. Τα παραδοσιακά ιστορικά εγχειρίδια συνήθως, με τρόπο απόλυτο και υπεροπτικό και σε διδακτικό άκρως ανιαρό τόνο, μας νουθετούσαν.

Πολλά από αυτά ήταν γραμμένα πρόχειρα και βιαστικά και προχωρούσαν σε μια επιφανειακή θεώρηση του παρελθόντος, μια στεγνή εξιστόρηση των γεγονότων με μειωμένο ενδιαφέρον, όπου κυριαρχούσαν οι μεγάλοι άνδρες και αποσιωπούνταν όψεις της καθημερινότητας. Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι, παρότι πρόκειται για συνεργατικό πόνημα, επιτυγχάνεται ενιαίο ύφος και ο λόγος ρέει αβίαστα και ότι στο βιβλίο υπάρχει ένα ασυνήθιστα για τα ελληνικά δεδομένα εκτενές και χρήσιμο ευρετήριο.

Το βιβλίο διαβάζεται απνευστί. Είναι απαραίτητο απόκτημα όχι μόνο για τα σχολεία αλλά και για κάθε ελληνική βιβλιοθήκη, καθώς σε αυτό παρουσιάζεται με τρόπο άμεσο και απαράμιλλο συμπυκνωμένη όλη η ιστορία της αρχαίας Ελλάδας. Μόνο ένας κίνδυνος ελλοχεύει μετά την ανάγνωσή του: να στραφούν όλοι στις ιστορικές σπουδές.

Δευτέρα, Ιουνίου 20, 2011

Αρχαίος και σύγχρονος φιλελληνισμός


Ο Boris Johnson, δήμαρχος του Λονδίνου-απόφοιτος της Οξφόρδης, έχει κατ' επανάληψη τοποθετηθεί υπέρ της επαναφοράς των κλασικών γλωσσών στο Εθνικό Πρόγραμμα/National Curriculum των σχολείων της Αγγλίας. Από όπου εδώ και κάποια χρόνια έχουν, ως γνωστόν, εξοριστεί. Αν κρίνει βέβαια κάποιος πρόσφατες δηλώσεις και γραφτά του αρχαιολάτρη πολιτικού, με αφορμή τα όσα συμβαίνουν στον τόπο μας (βλ. the Telegraph, 19/06/2011), θα διαπίστωνε ότι ο φιλελληνισμός του σταματάει μάλλον στην κλασική Ελλάδα, άντε να φτάνει μέχρι τη Ρώμη. Όσο για τους σύγχρονους Έλληνες, καλό θα ήταν, λέει ο Johnson, να εγκαταλείψουν το ευρώ επιστρέφοντας στη δραχμή.